Fabrika güçlendirme, üretim ve montaj işlemlerinin yapıldığı büyük endüstriyel tesislerin betonarme güçlendirme veya çelik güçlendirme gibi işlemler uygulanarak depreme dayanıklı hale getirilmesine verilen isimdir.
Ülkemizde 1960’lardan bu yana pek çok endüstriyel tesis ve fabrika inşa edilmiştir. Bu yapılar iki farklı şekilde gruplanabilir:
- Kolon açıklıkları büyük olan fabrika yapıları
- Kimya fabrikaları, enerji santralleri gibi endüstriyel yapılar
Fabrika ve endüstriyel tesisler, uzun vadede karlı olması için inşa edilen yapılar olduğu için oldukça maliyetli yatırımlardır. Bu karlılığı sağlamanın bir yolu da, bu binaları sağlam inşa etmek veya ayakta kalmasını sağlamaktır.
Bu nedenle, bu yapıların depremde zarar görmesi, kullanımın aksaması ve iş seyrinin yavaşlaması istenmeyen sonuçlardır. Fabrika ve endüstriyel yapıların böyle sonuçlarla karşılaşmaması için, deprem olmadan önce mutlaka yapısal analizinin yapılması ve gerekiyorsa fabrika güçlendirme işlemine tabi tutulması gereklidir.
Fabrika Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Fabrika güçlendirme, fabrikaların ve endüstriyel tesislerin deprem risklerine karşı korunması için uygulanabilecek en ekonomik ve önleyici çözümdür.
Fabrika ve endüstriyel tesis güçlendirme işlemi 3 aşamada gerçekleştirilir:
1. Deprem Performans Raporu Hazırlanması
Fabrika taşıyıcı sistem deprem performans raporunun hazırlanması, deprem mühendisliği uzmanı kişiler tarafından yapılır. Rapor hazırlanırken söz konusu endüstriyel tesisin statik ve mimari projesi var ise, projesi ile rölövesi alınarak, mevcut hali ile karşılaştırılır.
Binanın statik ve mimari projesi yok ise, mevcut halinin rölövesi alınır ve sonraki işlemler röleveye uygun olarak yürütülür. Genel anlamda fabrika ve endüstriyel tesisler konut tipi yapılardan çok daha farklı olduğu için, farklı bir uzmanlık gerektirirler.
2019 Deprem Yönetmeliği‘ne göre binadan sayısı 9’dan az olmamakla birlikte, her 400 m^2’de bir, en az 1 adet ve zemin katta 3, üstteki her katta da en az 2 adet 100 mm çapında karot numunesi, kolon ve perdelerden alınacaktır. Binanın taşıyıcı elemanlarının en az yüzde beşinde kolon ve perdeler sıyrılıp donatılar incelenecek ve numune alınacaktır.
2. Güçlendirme Projesinin Hazırlanması
Yapılan incelemeler sonucunda binanın riskli olduğu sonucuna varıldıysa, sıradaki aşama fabrika güçlendirme projesi hazırlanmasıdır. Güçlendirme projesinde, binaya uygulanacak proje öncelikle bilgisayar ortamında hazırlanır ve test edilir.
Binanın mevcut kolon sisteminin güçlendirilmesi, yeni taşıyıcı elemanlar eklenmesi ve / veya mevcut elemanların kapasitesinin arttırılması için karbon fiber güçlendirme gibi fabrika güçlendirme yöntemlerinin uygulanması uygun görülebilir.
Ayrıca, yapının işyeri olması nedeniyle, güçlendirme sırasında kullanımın devam edip etmemesi gerektiği, zaman kısıtlamaları ve maliyet gibi etkenler daima göz önünde bulundurulur.
3. Fabrika Güçlendirme Uygulaması
Hazırlanan projeye göre uygulama aşamasında, hesaplamaların izin verdiği ölçülerde, ek betonarme perdeler eklenmesi, betonarme mantolama yolu ile kolon güçlendirme, çelik manto yapılması ve karbon fiber güçlendirme gibi yöntemler uygulanır.
Güçlendirme projesinde temel takviyesi gerekiyorsa, bu da güçlendirme işleminden önce uygulanır.
Perde ekleme işlemi ise, iç mekanı daraltan bir uygulama olduğundan, fabrika ve endüstriyel tesisler için kimi zaman dezavantajlı olabilmektedir. Ancak mutlaka yapılması gerekiyorsa uygulanan bir işlemdir.
Çelik mantolamada da, kolonların çevresinin çelik kalıplarla sarılması ve arada kalan boşlukların epoksi ile kapatılarak tek bir parça haline getirilmesi işlemidir.
Fabrika güçlendirme işlemi, tesislerinizin beklenen depremi güvenle atlatabilmesi için sıfırdan yapılacak bir projeden daha az masraflıdır ancak yeni yapılmış bir bina kadar da güvenlidir. Bu tür projeleri, mutlaka alanında uzman, deprem mühendisliği eğitimi almış kişilere yaptırmanız, can ve mal güvenliğiniz açısından elzemdir.
Fabrika Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Deprem bölgelerindeki illerde Afet Risk Azaltma Planı kapsamında “Organize Sanayi Bölgeleri, küçük sanayi siteleri ile haller ve toptan gıda üretim – satışı yapılan merkezlerde hizmet veren binaların deprem performans belirleme çalışmaları 1 yıl içinde yapılarak mevzuatın gerektirdiği yatırım, yenileme işlemlerine başlanarak ve 5 yılda tamamlanması gerekir.” denmektedir. Bu sebeple, Organize Sanayi Bölgelerinin konuyla ilgili çalışmaları yapması gerektiği önemle belirtilmektedir.
Fabrika güçlendirme, üretim ve montaj işlemlerinin yapıldığı büyük endüstriyel tesislerin betonarme güçlendirme veya çelik güçlendirme gibi işlemler uygulanarak depreme dayanıklı hale getirilmesine verilen isimdir.
Ülkemizde 1960’lardan bu yana pek çok endüstriyel tesis ve fabrika inşa edilmiştir. Bu yapılar iki farklı şekilde gruplanabilir:
- Kolon açıklıkları büyük olan fabrika yapıları
- Kimya fabrikaları, enerji santralleri gibi endüstriyel yapılar
Fabrika ve endüstriyel tesisler, uzun vadede karlı olması için inşa edilen yapılar olduğu için oldukça maliyetli yatırımlardır. Bu karlılığı sağlamanın bir yolu da, bu binaları sağlam inşa etmek veya ayakta kalmasını sağlamaktır.
Bu nedenle, bu yapıların depremde zarar görmesi, kullanımın aksaması ve iş seyrinin yavaşlaması istenmeyen sonuçlardır. Fabrika ve endüstriyel yapıların böyle sonuçlarla karşılaşmaması için, deprem olmadan önce mutlaka yapısal analizinin yapılması ve gerekiyorsa fabrika güçlendirme işlemine tabi tutulması gereklidir.
Fabrika Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Fabrika güçlendirme, fabrikaların ve endüstriyel tesislerin deprem risklerine karşı korunması için uygulanabilecek en ekonomik ve önleyici çözümdür.
Fabrika ve endüstriyel tesis güçlendirme işlemi 3 aşamada gerçekleştirilir:
1. Deprem Performans Raporu Hazırlanması
Fabrika taşıyıcı sistem deprem performans raporunun hazırlanması, deprem mühendisliği uzmanı kişiler tarafından yapılır. Rapor hazırlanırken söz konusu endüstriyel tesisin statik ve mimari projesi var ise, projesi ile rölövesi alınarak, mevcut hali ile karşılaştırılır.
Binanın statik ve mimari projesi yok ise, mevcut halinin rölövesi alınır ve sonraki işlemler röleveye uygun olarak yürütülür. Genel anlamda fabrika ve endüstriyel tesisler konut tipi yapılardan çok daha farklı olduğu için, farklı bir uzmanlık gerektirirler.
2019 Deprem Yönetmeliği‘ne göre binadan sayısı 9’dan az olmamakla birlikte, her 400 m^2’de bir, en az 1 adet ve zemin katta 3, üstteki her katta da en az 2 adet 100 mm çapında karot numunesi, kolon ve perdelerden alınacaktır. Binanın taşıyıcı elemanlarının en az yüzde beşinde kolon ve perdeler sıyrılıp donatılar incelenecek ve numune alınacaktır.
2. Güçlendirme Projesinin Hazırlanması
Yapılan incelemeler sonucunda binanın riskli olduğu sonucuna varıldıysa, sıradaki aşama fabrika güçlendirme projesi hazırlanmasıdır. Güçlendirme projesinde, binaya uygulanacak proje öncelikle bilgisayar ortamında hazırlanır ve test edilir.
Binanın mevcut kolon sisteminin güçlendirilmesi, yeni taşıyıcı elemanlar eklenmesi ve / veya mevcut elemanların kapasitesinin arttırılması için karbon fiber güçlendirme gibi fabrika güçlendirme yöntemlerinin uygulanması uygun görülebilir.
Ayrıca, yapının işyeri olması nedeniyle, güçlendirme sırasında kullanımın devam edip etmemesi gerektiği, zaman kısıtlamaları ve maliyet gibi etkenler daima göz önünde bulundurulur.
3. Fabrika Güçlendirme Uygulaması
Hazırlanan projeye göre uygulama aşamasında, hesaplamaların izin verdiği ölçülerde, ek betonarme perdeler eklenmesi, betonarme mantolama yolu ile kolon güçlendirme, çelik manto yapılması ve karbon fiber güçlendirme gibi yöntemler uygulanır.
Güçlendirme projesinde temel takviyesi gerekiyorsa, bu da güçlendirme işleminden önce uygulanır.
Perde ekleme işlemi ise, iç mekanı daraltan bir uygulama olduğundan, fabrika ve endüstriyel tesisler için kimi zaman dezavantajlı olabilmektedir. Ancak mutlaka yapılması gerekiyorsa uygulanan bir işlemdir.
Çelik mantolamada da, kolonların çevresinin çelik kalıplarla sarılması ve arada kalan boşlukların epoksi ile kapatılarak tek bir parça haline getirilmesi işlemidir.
Fabrika güçlendirme işlemi, tesislerinizin beklenen depremi güvenle atlatabilmesi için sıfırdan yapılacak bir projeden daha az masraflıdır ancak yeni yapılmış bir bina kadar da güvenlidir. Bu tür projeleri, mutlaka alanında uzman, deprem mühendisliği eğitimi almış kişilere yaptırmanız, can ve mal güvenliğiniz açısından elzemdir.
Fabrika Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Deprem bölgelerindeki illerde Afet Risk Azaltma Planı kapsamında “Organize Sanayi Bölgeleri, küçük sanayi siteleri ile haller ve toptan gıda üretim – satışı yapılan merkezlerde hizmet veren binaların deprem performans belirleme çalışmaları 1 yıl içinde yapılarak mevzuatın gerektirdiği yatırım, yenileme işlemlerine başlanarak ve 5 yılda tamamlanması gerekir.” denmektedir. Bu sebeple, Organize Sanayi Bölgelerinin konuyla ilgili çalışmaları yapması gerektiği önemle belirtilmektedir.
Bilindiği gibi İstanbul deprem bölgesi kuşağı içerisinde yer almaktadır. Bu ilimizdeki Organize Sanayi Bölgelerimiz sınırları içerisindeki binaların büyük bir kısmı 1999 Marmara depreminden önce yapılmıştır. Binaların depreme karşı dayanıklılığını tespit ederek gerekli adımları atmak (yenileme, güçlendirme), olası bir depreme karşı hazırlıklı olma yönünde büyük önem arz etmektedir.
Bu nedenle, yukarıda belirttiğimiz “İl Afet Risk Azaltma Planı” çerçevesinde binaların Deprem Performans Analizlerini yaptırmanızı, çıkan sonuçlara göre, mevzuatlara uygun, Organize Sanayi Bölgelerinden yasal izin alınarak gerekli tedbirleri almanızı önemle duyururuz.
Hızlı bilgi almak için lütfen tıklayarak arayınız: 90 (216) 599 06 62